تدوین «چارچوب ملی صلاحیت‌ها در ایران» ؛ ضرورتی انکارناپذیر در نظام آموزش و اشتغال کشور
گام نخست طرح «تدوین چارچوب ملی صلاحیت‌ها در ایران» در پژوهشکده مطالعات فناوری،با هدف تبیین «چارچوب توصیفی» به اتمام رسید.
NQF یا National Qualifications Framework اصطلاحی است که از آن با عنوان "چارچوب ملی صلاحیت‌ها" یاد می‌شود و به مفهوم سندی است که بر مبنای آن تمام ارکان آموزشی در یک کشور در قالب سیستمی واحد به نحوی یکپارچه و هماهنگ با نظام اشتغال عمل می‌نمایند. با توجه به فقدان این مهم در کشور، پژوهشکده مطالعات فناوری ریاست جمهوری طرحی را در سال 1396 به‌منظور کمک به تدوین «چارچوب ملی صلاحیت‌ها در ایران» تصویب نمود که درواقع دارای یک نقشه راه 9 ساله است که فرایند مطالعه، تدوین، کاربست آزمایشی و اصلاح و بهبود چارچوب را شامل می‌شود. به‌تازگی، گام نخست این پروژه با هدف تبیین چارچوب توصیفی به پایان رسیده است که این چارچوب راهبردهایی مهم را در راستای تدوین و کاربست این سند، به متولیان عرصه آموزش و اشتغال در سطح کشور پیشنهاد می‌کند.
چارچوب ملی صلاحیت با توجه به اهداف و مسائلی که دربر می گیرد، قابل تعریف است. تقریباً از اوایل دهه 1980 میلادی برخی از کشورهای توسعه‌یافته، مدیریت یکپارچه نظام آموزشی را در دستور کار خود قراردادند و تلاش نمودند تا هم‌زمان با ارتقاء کمیت آموزش، اعم از آموزش عمومی، آموزش عالی و آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و انبوه‌سازی انواع آموزش‌ها، به ملاحظات کیفیتی و کیفی سازی آموزش نیز توجه نمایند. این مدیریت یکپارچه و تلاش برای ارتقاء و تضمین کیفیت آموزش‌ها نیازمند ابزاری بود که متولیان اصلی آموزش در کشورها به‌واسطه آن بتوانند مطلوبیت‌هایشان را تحقق بخشند . بر این اساس ایده طراحی، تدوین و اجماع بر سر چارچوبی یکسان که بتواند این مهم را محقق کند مطرح گردید.
بریتانیا اوایل 1980 نخستین چارچوب صلاحیت‌ها را ارائه داد که عمده هدف این چارچوب در آن زمان انسجام میان نظام آموزش فنی و مهارتی با نظام آموزش عالی و آموزش عمومی بود. در حال حاضر نیز بیش از 130 کشور تدوین، کاربست، اصلاح و بروز رسانی این چارچوب را در دستورکار خود دارند. چارچوب ملی صلاحیت‌ها با توجه به عمر شکل‌گیری و پیشینه آن در کشورهای مختلف دارای سه رویکرد توصیفی، اصلاحی و تحولی است که به‌نوعی این سه رویکرد رابطه تقریباً تقدم و تأخری دارند. به این معنی که داشتن یک چارچوب توصیفی مقدمه‌ای برای اصلاح و در صورت نیاز تحول در ساختار نظام آموزشی و همچنین تغییر در اصلاح روابط میان نظام آموزش و نظام اشتغال است. مواردی از قبیل یکپارچه‌سازی نظام آموزشی در کشور اعم از آموزش رسمی و غیررسمی، آموزش عمومی، آموزش عالی و آموزش‌های فنی و حرفه‌ای؛ قابلیت هم‌تراز سازی مدارک تحصیلی؛ قابلیت انطباق صلاحیت‌ها با استانداردهای بین‌المللی و چارچوب‌های منطقه‌ای؛ تدوین، اجرا، ارزیابی و اعطای صلاحیت‌ها مبتنی بر نیازهای واقعی بازار کار؛ ازجمله مهم‌ترین اهداف چارچوب ملی صلاحیت‌ها را تشکیل می‌دهند.
از سوی دیگر ناظر به اهداف چارچوب صلاحیت، ذی‌نفعان متعددی در فرایند تدوین و کاربست این چارچوب مشارکت دارند که بر اساس یافته های این پژوهش، در دیگر کشورهای موردمطالعه عموماً نهادهای متولی آموزش، نهادهای متولی اشتغال، نهادها و سازمان‌های فرابخشی و همچنین زیر نظام‌های صلاحیت حرفه‌ای از جمله مشارکت‌کننده‌های اصلی به شمار می‌آیند.
در حال حاضر 4 گام از 9 گام نقشه راه تدوین، کاربست، اصلاح و بهبود چارچوب ملی صلاحیت‌ها در ایران
ذیل این پروژه در پژوهشکده انجام‌شده که شامل موارد زیر است:
1). بررسی تجارب 8 کشور در حوزه تدوین و کاربست چارچوب ملی صلاحیت‌ها؛
2). بررسی وضعیت موجود ایران بر اساس ارکان چارچوب ملی صلاحیت‌ها؛
3). یکپارچه‌سازی و انطباق وضعیت موجود ایران با چارچوب‌های صلاحیت در دیگر کشورها؛
4) ارائه چارچوب توصیفی ایران و ارائه پیشنهادهای سیاستی.
همچنین با توجه به این مهم که مؤلفه «کاربست یافته‌های پژوهشی» ازجمله مشخصه‌های بارز پژوهش‌های پژوهشکده مطالعات فناوری به شمار می‌آید؛ در حال حاضر رایزنی با دستگاه‌های متولی آموزش و اشتغال در کشور در دستورکار قرار گرفته تا بر طبق نقشه راه و زمان‌بندی انجام‌شده، زمینه تدوین و اجرای چارچوب مطلوب موردتوافق، فراهم گردد.
نقشه راه پروژه تدوین و کاربست چارچوب ملی صلاحیت‌ها به شکل زیر طراحی شده و هم اکنون وارد فاز دوم خود شده است:
